屋拉力部落史
作者：部落小編 發佈用戶： 版權：原創 發表日期：2008/6/5 閱讀：
6439次
一、屋拉力部落遷徒過程
屋拉力部落之住民，最早約200年前是居住在台東縣成功鎮北邊一個小部落稱Pisirian。由於耕地不足加上農作物生長不良生活非常困難，於是有二對夫婦試圖往北的方向尋找良田沃土，終於發現秀姑巒溪出海口南端無人耕種，因此就在該處搭建工寮，族人亦在他們許久未歸而想去探個究竟，陸陸續續向北遷居，有人溯溪到溪的北岸，亦即現今的港口村及靜埔村，不多久，耕地很快就貧瘠收獲不足以維生，因此，有年青人沿溪北側溯溪找尋更好的地方，他們一邊捕魚蝦一邊打獵，亦曾在奇美住過一陣，覺得不適合在此建村耕地不足，水源亦不足，於是又繼續向上行進，到達大落馬時，他們發現一片平原足夠耕種，居住建村，於是在大落馬溪旁搭蓋工寮，因此，也們折返至港口、靜埔報告族人他們的新發現於是所有族人遷居大落馬。在此開墾水田插秧。 可是，大落馬溪每遇豪雨即成災，造成族人諸多不安，農閒時男人在狩獵時，發現Pasadoyan 溪水清澈，西岸都是平原非常適合族人居住、耕種，於是又一次遷村，全部搬到Pasadoyan 。
屋拉力部落，除大部份為東海岸遷徙之外，後來亦有來自光復及富源更多的是 Koyo部落被馬太鞍部落打敗逃亡到屋拉力部落的。
然而，為求發展，有的遷徙到馬太林、呂福、宮前、樂合、東興部落、吳江、海端到德高，有的遷徙至豐濱、八桑安等地。近幾年，年青人因為工作關係，亦遷居台北、桃園、台中等地，樂合和呂福大部份為屋拉力人。
屋拉力部落住在Pasadoyan ,散居在各自的耕地上，住家分散，有事情不方便聯絡，日本人管理不便，於是在民國二十三年間，強制族人遷來現址至今，此乃屋拉力部落之遷徙過程。
母語：
Onika safolafolaw no O’lalip
O finaolan no ‘olalip Ma’deng ‘Ayaw no 200 a mihcaan iraay koya tatosaay a mararamoday. Pasa’amis amakat sapikiliman to katayalan a omah. Tangasa i cawi’(靜埔) cangra , I tirasanto cangra ami satalo’an mifario topisaomahan, caayto pinokaycangra tayra i pisirian. saka,Ofangcalay ko liomah no’amisay sanko harateng no iniyaro’ay atamdaw. Saka, dadodo sato ko tandaw a mafolaw , p’asa’amis hicerasan i cawe’. Irako mikitawai to tawaradaw taira i makotaai (港口) kirami, mafohokai to ko omah irako misu’edacay to tarawadaw. Pasafafaw hocangra hicera sa i Taroma’. I lilis noya ‘alo no taroma a mipatireng to talo’an cangra, mi kerar amisafoncangra . dadodo koya ngasaw nangra a mafolaw tayni i taroma’.
Kirami, ano ma’orad i fohal san tata’ang ko nanom noya ‘alo no taroma. Matalaw to ka’alolan ko finaolan. yo mi’adop ko fa’inayan i matama nangra ko fangclay apaloma’an . i pasadoyan.saka misatapang to cangra amisaomah I pasadoyan tingalaway ko nanom noya pasadoyan .
Saka mapolongan koya finaolan a mafalaw, nanoya iraho ko midodoay tonini mafolaw . saka, sa’alomaun santo ko finaolan no ‘Olalip .
Yo mafalaw no fata’an ko koyo a niyaro’I lipasak san ami laliw, ko finaolan no koyo . talacowacoway milaliw ‘alomanay ko mafolaway taini i ‘Olalip . Saka matongal ho ko tamdaw no ‘Olalip .
Ira ko nani Pa’ilasen,nani fata’an a mafolaw tanini i O’lalip maha’nay ko kasangasaw no niyaro no ‘Olalip sa’aloman sato ko tamdaw no ‘Olalip mafohokay toko omah mikilim ho tamdaw to pisaomahan. Talacowcowaay to mikilim mafolaw ho mafolaway . Irako mafolaway tayni i
Matadim. i lohok, i tokar ihasawan i pacowi, i talanpo i takofan i haitowan,tangsa i fakong i pasongan ko nika folaw no tamdan no’Olalip . ‘Ayaw no 30-40 a mahcaan . Mafolaw taira i taipak.toing kokapah. Mingata to katayal . O’ harawan, ato ilohok, Iharawan ato lohok I ‘alomanai ko nano tamdaw no ‘olalip.
二、O saka ci ngangan no ‘Olalip niyaro to ‘Olalip
屋拉力部落是一個好地方，面向富源溪是男青年捕魚是婦女撿田螺的地方，東方是海岸山脈,是婦女採野菜的地方，是男青年最好的獵場，男女老少都非常認真工作。部落中央有一條Pasadoyan溪從中流過，溪水清澈，並且有很多魚蝦、螃蟹。
200年前此地已是部落了，但當時不稱屋拉力，不知道從何開始稱屋拉力，為何先人改叫屋拉力為部落之名稱，有一段故事在。
雖然pasadoyan 溪水很清澈，為人所喜愛，但遇嚴重的乾旱，溪水仍不夠用，必須到富源溪取水使用。青年上山打獵伐木時，一定在大屋拉力山，因為屋拉力山滿山都是屋拉力樹，屋拉力樹是最好的建材，樑柱用材不會腐爛，不像一般的木材容易爛又容易斷，因此，青年人都喜歡砍伐屋拉力樹做建材。
早期；年青人上山伐木或打獵都會呼朋引伴一塊上山，天黑回家也一定會相約在屋拉力溪口偕伴回家，不為別的；只因在等待過程中藉機讓疲累的身體可以暫時休息，另外，有伴同行可以邊走邊聊天，比較不會覺得累，同時你的伴如果很慢下山，你可以喊叫或找尋，若有意外發生可以馬上協助他。
在大屋拉力溪口族人相互等待的地方有口很大的淺井，井水冰涼甘甜可口，喝過的人都很想再喝，傳說喝了那口井的水可消除疲勞，尤其更重要的是若遇乾旱季節，天再怎麼乾旱部落內的井都乾了沒水可用，甚至於農作物晒乾了，但大屋拉力溪口的井水仍然不會乾，所以；部落裏沒水可喝時，都是來此取水飲用。
那口井的水是維繫部落族人的生命的水，大屋拉力山的屋拉力樹是部落族人建造房屋最好的木材，男人大都相信這個大屋拉力山所有的一切，是上天給族人最好的禮物，先人為感謝上天的思賜，特別將部落稱為屋拉力，這是屋拉力部落名稱的由來。
O niyaro no ‘Olalip tada fangcalay misi’ayaway to fadangaw. Opifotingan no kapah. Opi ‘alotocan nofafahiyan. Kawali olotok opi ‘adopan no kapah opidatengan no inanengay ko tamdawdow no ‘Olalip, sifo no niyaro O pasadoyan tingaloway ko nanom, adihai ko kalang alo’afan。
‘Ayaw no 200 a mihecaan i masani 20’ to ko niyaso’ no ‘Olalip kiyamo caay ko ‘Olalip hananai ko ngangan no niya 20’. Osaka pifalic no mato’asai to ngangan no niyaso’ osaka pipalic no mato’asoai to ngangan no niyaro’ pala ‘Olalip i iraai ko tadamanay a kongko.
Irana ko pangcalay caay kakenah a nanom no pasadoyan I kina ano tadamaan ko kedal caay kaedeng ko nanom . fadangaw amidadom.yo miladop mi kilang ko kepah caayka’caitina .i lotok no tata’angai ‘Olalip nawhani adihay ko ‘Olalip a kilang .O ‘Olalip a kilang i
O safong calay malo satoko , malo hecek no loma’. Cikonaa, halafin to caai ko mamapohed, caay ka lecad to kalo kilang , saka maolah ko kapah . mikilang to ‘Olalip a kilang to sapicaloma.
Mikilang to mi’adop to ko kapah i caay ka’ca malocafay. Minokay to caay ka’ca matatala i cepo’ no ‘alo no ‘Olalip ,malacafi aminokai awaiko milaliway to kapot nawhani manga’ai pahanhanho to nonai. Oromasato irako saka caciyaw a romakat. Oromasato ano awaawasa
Ko cafai nomiso amalokelon i cipinang amikilim . ano kasamaan to i ira ko padang maha’nai ko pangcahhananai a tamdaw.
Itira toya katatalaan no kapah i . Iraai ko mikarkaran to tata’angai a tefon. Kietecai kasoai koya nanom noya tefon. Tadamaolahai ko cimacima, tangsolai maadah ko so’aw ato rorai. Otadamanonai i . Ano tadamaan ko kedal i ma’icang toko tefon no niyaro. Mapatay toko losai i , ca’ai ho ka ‘icang koya tefon no tata’angai ‘Olalip yo makedal ko niyaro i itiay i tefon no tata’angai ‘Olalip a miradom to nananomen.
Ora nanom no tefon no tata’angai ‘Olalip ko saha ‘orip no finaolan . O kilang no tata’angai ‘Olalip ko sapatireng to loma’. O kakaenen itiraai to i tata’angai ‘Olalip ami’adop . Saka o paini no awai a ma’araw to finaolan no mita . Saka o ‘Olalip hanomita ko pangangan to niyaro no mita sanko matoasai. Mihaida ko polong no finaolan . Saka ‘Olalip hato ko ngangan no ‘Olalip .
三、 O liomah pakolongan ato piladopan o ‘olalip屋拉力部落的耕地，牛場獵場及捕魚區
自屋拉力人到達屋拉力前，暫時於大魯馬平原開墾，種植地瓜及芋頭、南瓜…等作物，大魯馬溪的溪水量大，足夠用來灌溉水稻，於是開墾做水田種水稻，一直到張厚來(cangholai),部落遷移到巴沙路雅安(pasadoyan)以後，相繼在沙利尼可(salinik)、奴笛班(notipan)、基馬拉安(cimangalan)及基笛雅安(citiyangan)為屋拉力部落之水田區，旱田包括大坪頂(pangcah)、基以哥拉安(ci’ikeran)、基以木在(ci’imocai)、基阿都安(ci’ato’an)山坡地包含部落後方之山上，阿夜溪兩岸最高到飛給(fiki)，旱地及山坡地是族人種花生、陸稻、地瓜向東至馬西拉茲(masilac)，向上游朔溪至基阿路愛(ci’adedoay)。部落北邊為安野溪直至安野分校基達邦愛(citapangai)，是族人的狩獵區。
所有狩獵區都是部落族人水牛放牧區，富源溪南岸自瑞岡大橋向下游瑞良村北側是部落的放牛區。自瑞北溪出口到秀姑巒溪為屋拉力之捕魚區。
Natanangasa itini I ‘Olalip ko tamdani no ‘Olalip I hicerasan itaroma’
a pala mipamatang to piloadomaan to konga ato tali ko tato’asan
tata’angai ko nanom no taroma’ saka ma’edengai amisafonon,tangasa I cangholai, namalinah ato aira ipasadoyan ko niyaro, mikerar haca isalinik inotipan, I cimangalan atoci tiyangan kopisafononan no ‘Olalip Ohadhad I o pangcah o ci’ikeran ci’imocai ci’atoan o lotok I nani fafa’d no niyaro lilis no ‘alo no aayas macokacok tangsa I fiki ohadhad ato lotok opisakodasingan no mato’asay.
Pasawali tangasai ‘alo no masilac, Pasafafaw tangasa I ci ‘adedoay ka’amis miso’dac to aayas . tangasa
I citapangan alotok I o pitalakan pi’adopan no tato’asan no ‘Oailip .
Polong no pi’adopan a lotok I sahto o pakolongan no ‘olalip . I katimolno fadangaw a dafdaf nanisolacai pasawali tangasa I cioyaan opi paka’enan to ko kolong .
Nanitatodong no tamayan a fadangaw tangasa I tada wadaw o pifotingan .
阿美族語線上查詢學習網
阿美族文化
